نویسنده: نیلاپو شانتی
مترجم: اسدالله جعفری(پژمان)
منبع: مجله دفاعی‌هند
طالبان نباید مانع تحصیل دختران شود، زیرا هیچ توجیهی موجه نسبت به این تبعیض وجود ندارد.
«بگذارید دختران افغانستان به مکتب بروند» یک شعاری‌ست که بسیار تقویت‌کننده و حمایت‌کننده است و این شعار در بسیاری از انجمن‌ها، رسانه‌های اجتماعی و بحث‌ها برای حمایت از تداوم تحصیل دختران در افغانستان مطرح شده است. این درحالی‌ست که زنان و دختران افغانستان برای احقاق حقوق اساسی و آزادی بنیادی خود مبارزه می‌کنند. صدای آن‌ها بیش از هر زمان دیگری مهم و قابل توجه است. از آن‌جایی که دستورهای دیکتاتورانه و تندروانۀ فراگیر طالبان پس از یک سال فرمانروایی‌اش در سراسر افغانستان در حال افزایش است، شرایط ناگوار روز به روز عمیق‌تر شده به سوی فلاکت و فاجعه می‌رود.
در این‌حال؛ دولت اکثر کشورهای جهان امروز برابری جنسیتی را با سیاست‌های اصلاح‌شده مصوب و اتخاذ کرده‌اند که در آن مردان و زنان می‌توانند به سادگی تعهداتش را نسبت به برابری جنسیتی اظهار کنند. اما برعکس؛ در افغانستان زنان و دختران از حقوق اولیه خود برای تحصیل، اشتغال، عدالت و برابری توسط گروه طالبان محروم شده‌اند. سعادت و سرسبزی هر ملت وابسته به ادغام و مشارکت کامل زنان در توسعه جامعه و کشور است. با این‌حال؛ با توجه به درک این حقیقت، قرن‌ها است که مردسالاری و تبعیض جنسیتی در افغانستان میراث زیان‌باری را از خود به جا گذاشته است. زیرا در این کشور بیش از ۴.۲ میلیون کودک دست‌رسی به آموزش و پرورش را ندارند و تنها ۶۰ درصد این آمار را دختران تشکیل می‌دهند.
گزارش سالانه برنامه انکشافی و توسعه‌مندانه سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۰م نشان می‌دهد که افغانستان در زمینه آموزش و تحصیل زنان در رتبه ۱۶۹ دنیا قرار داشته است که این رتبه یکی از پایین‌ترین رتبه‌ها در جهان است. اما این کشور در زمان پادشاهی امان‌الله خان در زمینه آموزش و پرورش به دستاوردهای چشم‌گیری دست یافته بود که اولین مکتب دخترانه در افغانستان در سال ۱۹۲۱ میلادی افتتاح شد. با وجود این پیشرفت‌ها، امروز در افغانستان، به حاشیه راندن زنان، عدم دست‌رسی به خدمات بهداشتی و آموزشی، از دست دادن توانایی‌های اقتصادی و هم‌چنان تداوم این شرایط ناگوار، فقط علت و معلول ذهنیت غیرمنطقی و نادرست گروه طالبان است.
از این‌رو؛ در ۲۳ آگست سال ۲۰۲۱ میلادی، کمیسیون آموزشی طالبان تعطیلی تمام مکاتب را پس از تسلط این گروه بر افغانستان رسمن اعلام کرد. باوجود ابهام‌های اولیه و تضمین‌های ارائه شده از سوی گروه طالبان مبنی بر اینکه مکتب‌های ابتدایی در ۲۸ آگوست بازگشایی شوند. در همین‌حال؛ طالبان اعلام کردند که مکتب‌های متوسطه نیز در زمانی دیگری بازگشایی خواهند شد که این موضوع تا به هنوز هم مشخص نیست.
در دسامبر ۲۰۲۱م عبدالحکیم همت، معاون وزارت معارف «آموزش و پرورش» گروه طالبان در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی گفت: تا زمانی که روش و پالیسی آموزشی جدید در سال جدید تصویب نشود، دختران اجازه حضور در مکاتب و مدارس را نخواهند داشت. اما این موضوع بدون کنکاش و پرداختن به جزئیاتش اینکه چه معنایی برای تبلورنمایی و اصلاحات جدید در پالیسی آموزشی طالبان خواهد داشت پابرجا مانده است. بنابراین؛ آن‌چه که طالبان می‌گویند و انجام می‌دهند زمین تا آسمان تفاوت دارد.
اکنون به نظر می‌رسد که از سرگیری تحصیل دختران در افغانستان در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. علی‌رغم محکومیت‌های ملی و بین‌المللی، طالبان هیچ‌گونه نرمش یا تلاشی نسبت به این موضوع از خود نشان نداده است. درعین‌حال؛ طالبان هیچ گام معناداری برای بازگشایی مکتب‌های دخترانه جهت برآورده کردن خواسته‌های مشروع زنان و دختران افغانستانی برای صلح، آزادی و عدالت اجتماعی بر نداشته است.
براساس گزارش دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در ماه جون سال ۲۰۲۲، ممنوعیت تحصیل دختران مکتبی دوره موسطه و لیسه، به طوری مستقیم بر ۱.۱ میلیون دختر دانش‌آموز در افغانستان تاثیر منفی می‌گذارد. بنابراین؛ تداوم این روند اعماق جدیدی از ناامیدی‌ها را نسبت به دختران نشان می‌دهد، جایی که دختران جوان به تاریک‌ترین روز از روزگار رانده می‌شوند.
به گزارش اداره بازرسی ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان، زنان شاغل به طور نامتناسبی تحت تاثیر شرایط ناگوار روزگار در افغانستان قرار گرفته‌اند، زیرا اشتغال و کسب و کار زنان افغانستان تاکنون به بیش از ۲۱ درصد کاهش یافته است. طبق گزارش، گزارش‌گران بدون مرز و یا (آراس‌اف) از ماه آگوست، سال ۲۰۲۱ میلادی تا کنون ۸۴ درصد از زنان روزنامه‌نگار و کارکنان رسانه‌ها، شغلی خود را از دست داده‌اند و خانه‌نشین شده است. طالبان هم‌چنین فرمان داده است زنانی‌که بخواهند بیش از ۴۵ مایل دورتر از خانه خود سفر کنند، التزامن توسط یک «محرم مرد» همراهی شوند.
دختران افغانستان چگونه با ممنوعیت تحصیل مبارزه می‌کنند؟
جهان در دستیابی به آموزش همگانی با مشارکت دختران و پسران به گونه‌ی مساوی در اکثر کشورهای جهان پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. اما دختران افغانستان سالیان سال است که با سختی‌ها و ناملایمات‌های عظیمی روبرو بوده‌اند. اکنون هم به دلیل سیاست‌های وحشیانه، متحجرانه و واپس‌گرایانه طالبان از آموزش و پرورش محروم شدند. علی‌رغم این همه مشکلات و مبارزات، بازهم دختران افغانستان اکنون اندکی امید به ادامه تحصیل از طریق مکتب‌های مخفیانه نیز پیدا کردند. این روزها؛ گزارش‌های متعددی در مورد فعالیت مکتب‌های مخفیانه و زیرزمینی در مبارزه علیه ممنوعیت تحصیل دخترانی دوره متوسه و لیسه «دبریستانی» در افغانستان منتشر می‌شود که این فعالیت‌ها الهام‌بخش و امیدبخش است.
دخترانی‌که در مکتب‌های مخفیانه زیرزمینی شرکت می‌کنند، آن‌ها در این مبارزه انعطاف‌پذیری محرک خود را نشان می‌دهند که این خودش یک امید و یک قدرت الهام‌بخش است. دختران با چنین امید و تلاش می‌توانند ابر تاریک را مبدل به یک صبحی روشن کنند. با این‌وجود؛ اگر قبل از اینکه طالبان مکتب‌های مخفیانه دختران را پیدا کنند، دختران افغانستان می‌باید تمامی جوانب قضیه را نیز مورد غور و برسی قرار بدهند.
طبق گزارش کمیته زنان سازمان ملل متحد در ماه آگوست ۲۰۲۲؛ در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۲۲۳۷۵ دانش‌جوی دختر یعنی ۱۲.۵ درصد از ۱۷۹۰۰۰ دانش‌جو در آزمون سراسری کانکور در کشور شرکت کرده بودند. در همین‌حال؛ تا ماه آپریل ۲۰۲۲م، ۸۰ درصد از دختران مکتبی ۰.۸۵ میلیون از ۱.۱ میلیون نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی از حضور در کلاس‌ها و مکتب‌ها منع شده‌اند. این هم نشان‌دهنده ظرفیت حکومت‌داری فلج‌کننده طالبان در تعقیب سیاست‌هایی بی‌رویه در تضمین برابری جنسیتی و کنترل کامل زنان در افغانستان است.
بنابراین؛ روایت‌های اقتدارگرایانه، مردسالارانه و زن‌ستیزانه طالبان برای براندازی و به زیرانداختن زنان افغانستان هم‌چنان در حال افزایش است. فراتر از این؛ زنانی هم در افغانستان وجود دارند که آن‌ها عملاً برای تأمین عدالت اجتماعی و احقاق حقوق خویش علیه حکومت سرکوبگر طالبان مطالبه حق نموده و راهپیمایی می‌کنند.
نیلاپو شانتی؛ نویسنده، پژوهش‌گر، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر هندی-افغانستانی‌‌تبار مستقر در دهلی‌نو می‌باشد. خانم شانتی فارغ‌التحصیل دوره لیسانس در رشته روزنامه‌نگاری و فوق لیسانس در روابط بین‌الملل از دانشگاه بین‌المللی «اوپی‌جیندال» است. او به عنوان مدیر پروژه‌ی بنیاد هند و افغانستان_(آی‌ای‌اف) با سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در دهلی‌نو، نیز کارکرده است.
