پروسه انتقال مهاجران پاکستانی از نقطه مرزی به مناطق شمالی در دوران ریاست جمهوری حامدکرزی به منظور ناامن ساختن شمال آغاز شد. هدف از این کار تضعیف رهبران ائتلاف شمال و پشتونیزه کردن مناطق شمالی بود. زیرا حامدکرزی سخت از ائتلاف شمال هراس داشت و فکر میکرد که اگر این ائتلاف تضعیف نگردد، پشتونها درافغانستان از قدرت حذف میشوند. این باور را به خورد آمریکایی ها و اعضای ائتلاف ناتو نیز داده بود. در آن زمان گزارشهایی وجود داشت که چرخبالهای ارتش وقت افغانستان خانوادههای زیادی را به استانهای شمالی انتقال میدهند. این جابجاییها صورت گرفت و در دوران اشرفغنی جغرافیای جنگ تغییر کرد.
موضوع دیگری در اینجا مطرح است، ناامن سازی شمال به دستور آمریکاییها صورت میگیرد زیرا آمریکاییها برای مصروف ساختن روسیه میخواهند جغرافیای جنگ را تغییر بدهند و پروژه داعش را در این مناطق تقویت کنند. حال بعد از آن که طالبان به قدرت رسیدند نیز این موضوع یکبار دیگر از سوی پاکستان و مقامات این گروه مطرح شده است. طالبان به عنوان اجرا کننده پروژه ناامنی سازی شمال با توافق آمریکا و انگلیس حدود سه میلیون مهاجر را در اطرف قوش تپه قرار است جابجا کنند. در واقع آنها مهاجر نیستند بلکه نیروی جنگی برای تئوری مطرح شده میباشند.
بربنیاد اطلاعات امنیتی، طالبان در برابر اجرای این پروژه از آمریکاییها پول و موضوع به رسمیت شناختن را مطرح نموده است. طبق اظهارات مقامات طالبان و پاکستان اولین دوره این جابجایی قرار است به زودی از سوی آنها اجرا گردند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در یک گفتگو با تلوزیون طلوعنیوز روز (یکشنبه، ۴ژوئن/۱۴جوزا) گفته است که به دلیل اینکه اطمینان کلی برای پاکستان حاصل شده باشد، مهاجرانی که از آن طرف خط دیورند بهخاطر جنگ به این طرف مرز آمدهاند و برای پاکستان تهدید محسوب نشوند از نقطه مرزی به مناطق دور دست انتقال داده میشوند.
در همین حال وزیرداخله پاکستان نیز در گفتگو با صدای آمریکا گفته است که طالبان به مقامات این کشور پیشنهاد دادهاند که اعضای مسلح تحریک طالبان پاکستانی به مناطق دور دست افغانستان انتقال داده خواهند شد.
این موضوع را چندی پیش سید انورسادات در گفتگو با خبرگزاری ایندیپندنت فارسی نیز گفته بود که طالبان قصد دارند سه میلیون مهاجر پاکستانی را در اطراف کانال قوش تپه جابجا کنند.
موضع روسیه
براساس اطلاعات امنیتی، جنرال نیک کارتر که با اشرف غنی چندی پیش مصاحبه انجام داده بود، مامور اجرایی این پروژه میباشد. به گفته کارشناسان امنیتی، داعش مسئله جدی است و این موضوع را روسیه و کشورهای اقمار آن نیز میدانند. به همین خاطر سرگیلاوروف، وزیرخارجه روسیه در مورد عدم حمایت آمریکا از مخالفان طالبان واکنش نشان داده است و این کشور را متهم به حمایت از داعش میکند. وزیر خارجه روسیه به سخنان چند روز پیش سفیر آمریکا در تاجیکستان درباره اینکه آمریکا از گروههای مخالف طالبان در افغانستن حمایت نمیکند، واکنش نشان داده و از همه طرفهای درگیر در افغانستان خواسته تا وارد گفتوگو شوند. آقای لائوروف در این مورد گفته:”این موارد به زبان دیپلماسی، اظهارات نادرست است. بهخوبی مشخص است که امریکا فعالانه از شبهنظامیان داعش در افغانستان، القاعده و سایر گروههای تروریستی وابسته به آن حمایت میکند. هدف این است که اجازه نمیدهد، افغانستان آرام شود.”
همچنان تاجکستان نیز پاسگاههای مرزیاش را در سرحدات با افغانستان افزایش داده است. کشورهای آسیای مرکزی با ایجاد ائتلافی شبیه ائتلاف ناتو برای مقابله با تهدیداتی که در آینده از افغانستان خواهند شد آمادگی میگیرند. اگرچند این ائتلاف در سال ۲۰۲۰ ایجاد گردیده است و هدف آن مقابله با تهدیدات امنیتی مشترک بین کشورهای عضو میباشد. این ائتلاف در آخرین نشستشان که به تاریخ ۲۷می در عشق آباد ترکمنستان با نمایندگان اتحادیه اروپا برگزار شده بود بر تشکیل دولت فراگیر درافغانستان تاکید داشتند. در این نشست در مورد تهدیداتی که از سوی افغانستان وجود دارد نیز صحبت گردید. اما واقعیت آن است که ناامن سازی شمال افغانستان برنامه از قبل تعیین شده است و فاز اول آن در دوران جمهوریت آغاز شد.
موضع چین
چین نیز از ناامن شدن شمال نگران است و به همین خاطر تلاش دارد که با برقراری روابط با طالبان از آنها به عنوان سپر در برابر داعش استفاده کند. این کشور با ایجاد سرمایه گذاری در افغانستان می خواهد توجه طالبان را جلب کند و تا در آینده طالبان بخاطر منفعت اقتصادی که از چین عایدشان میشوند بتوانند در برابر تهدیدات امنیتی که متوجه این کشور میباشد توجه جدی نمایند. اما واقعیت این است که طالبان بخاطر به رسمیت شناخته شدن از سوی آمریکا و کشورهای غربی ممکن است چین و کشورهای همسایه افغانستان را به جز پاکستان قربانی کنند. زیرا سفر اخیر امیرقطر به قندهار و ملاقات با ملاهبتالله آخوندزاده نشانگر آن است که آمریکا از یک طرف چراغ سبز به طالبان نشان داده و از سوی دیگر هشدار داده اند که مهلت تمام است و باید زمینه تعامل با جهان را فراهم کنید. رهبر طالبان در قدم اول ملاحسنآخوند را از سمتاش برکنار نمود زیرا او در روز های اول به قدرت رسیدن طالبان گفته بود که من تا زندهام نمیگذارم دختران به مکاتب بروند. بنابراین ملاهبتالله این مانع جدی برسر راهاش را برداشت. درنتیجه کشورهای همسایه افغانستان صدای زنگ خطر داعش را شنیدهاند به همین خاطر تلاش دارند که با ایجاد روابط با طالبان از این خطر مصئون بمانند. اما واقعیت این است که داعش بیشتر از قبل در شمال فعالیتاش را شروع نموده است. کشته شدن معاون والی بدخشان که دومین مقام بلند پایه طالبان بعد از کشته شدن داود مزمل، والی بلخ نشان از قدرت گرفتن داعش میباشد و موضوع جدیتر از آن است که انتظار میرود. طراحی و انجام چنین بمب گذاریها از توان جبهههای مخالف طالبان بالا است و بعید بنظر می رسد که آنها در پشت این حملات باشند. داعش با نشر اعلامیهای در کانال تلگرام خود مسئولیت حمله بر معاون استاندار بدخشان را برعهده گرفتند.
سفرسراجالدین حقانی به بلخ
سراجالدین حقانی وزیرداخله طالبان، برای اولینبار به استان بلخ سفر نموده است. سراج، مغز متفکر شبکه حقانی است و از او به عنوان خلیفه نیز یاد میشود. این لقب بخاطر همان جایگاه و فعالیتهای او در این شبکه میباشد. گفته میشود سراجالدین حقانی در این سفر با فرماندهان پشتون تبار این استان دیدارهای محرمانه داشته است. در همین حال گزارشها از حضور اعضای تیتیپی نیز در شهر مزار شریف گزارش شده است. سفر وی بی ربط به قضایای اتفاق افتاده نیست، در واقع قطعه پازل این بازی شبکه حقانی است که رابطه نزدیکی با پاکستان دارد.
بنابراین آنچه به عنوان نتیجه میتوان گفت این است که جابجایی مهاجران پاکستانی، از یک طرف پروژه ناامن سازی شمال افغانستان است تا از این طریق روسیه و چین تحت فشار قرار بگیرند و از سوی دیگر برای طالبان نیز سود بسیار زیادی دارد. آنچه که برای طالبان از این رهگذر به دست میآید اولن پشتونسازی مناطق شمال افغانستان است که این پروسه از دیر باز از سوی حاکمان پیشین افغانستان به عنوان ناقلین مطرح بوده است. در این مورد نظامنامه ناقلین مبیین این مسئله است که تصرف سر زمینهای شمالی به عنوان یک اصل در بین پشتونها مطرح است. دومن طالبان با خوش خدمتی به آمریکا و غربیها تلاش دارند که مزد کار شان را با جابجایی جنگجویان پاکستانی، بگیرند.
نویسنده: نصر الله محسنی