چهره غمگین افغانستان کوچک؛ «گب زده نمی‌توانم؛ گرسنه هستم!»

یکی از قربانیان اصلی جنگ و ناامنی در افغانستان، کودکان هستند. این شهروندان مظلوم، به‌ دلایل گونه‌گون از جمله مهاجرت، جدایی از خانواده، جراحات ناشی از مهمات منفجرنشده و ترک تحصیل، دست به کارهای شاقه می‌زنند.

یکی از آن قربانیان، کودکی است که نامش را برایم نگفت. وقتی پرسیدم، به‌صراحت گفت: «نامم را چه‌کار داری؟ نامم مهم نیست.» وی کودکی است، یازده، دوازده‌ساله؛ با پیراهن‌تنبال کهنه‌و‌کنده بر تن، موهای ناشسته و خاک‌آلود، چهره‌ی غمگین، لبان خشک. در دست‌اش قوطیِ آهنی است که آخرین امید زندگی و زنده ماندن‌اش است: قوطی اسپند. این کودک، یک اسپندی است.

پرسیدمش: «تا به‌حال دست‌لاف کردی؟» بی‌توجه به پرسشم، همچنان‌که قوطی اسپند را به‌زور در دست‌اش می‌چرخاند، تا قوغ‌اش خاموش نشود، تا گردش روزی‌اش نابود نشود، گفت: «بان ما لالا. گب زده نمی‌توانم؛ گرسنه هستم!» با شنیدن آن حرف‌، دلم فرو ریخت. چهره‌اش مظلوم‌تر، نگاه‌اش معصوم‌تر شد. دلم سوخت که سوخت!

دگر به خودم اجازه ندادم، مزاحم شوم. دستم را به جیبم بردم، خواستم پیش از آن‌که او را صدا بزنم، مطمئن شوم پولی همراهم هست. بعد صدایش کردم و مقداری پول برایش دادم. دگر نتوانستم سراغ کودک دیگری بروم، گزارشی تهیه کنم. «تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!»

در تقویم جهانی، 12 جون، روز جهانی مبارزه با کار کودکان ثبت شده است. در اعلامیه‌ا‌ی جهانی سال 1959 حقوق کودک سازمان ملل متحد آمده است که کودکان باید در برابر هر گونه غفلت، ظلم و استثمار حمایت شوند و پیش از رسیدن به سن مناسب نباید اجازه استخدام آنان در کارهایی داده شود که به صحت جسمی و روانی و یا آموزش آنان آسیب می‌رساند.

به گزارش یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، از هر کودک در افغانستان یک کودک مشغول کار شاقه است. بدون شک آمار ممکن است بیش‌تر از آن باشد. هدف اولین و واپسین یونیسف، پایان‌دادن به کار کودکان در شکل‌های گونه‌گون است. اما باتاسف، رژیم طالبان افغان، همه روزه درست در برابر چشمان این نهادهای بین‌المللی، به جان‌وتن نحیف این هدف بزرگ جهانی، با شلاق گرسنگی می‌زنند.

بحرانی که افغانستان در سیاه‌چال آن گیرافتاده، هم نسل کنونی را ضربه می‌زند و هم، به وسیله‌ا‌ی کودکان این کشور، فردای آن‌را معیوب به‌بار می‌آورد. کودکان امروز ما، با شکم‌های خالی و ذهن‌های خالی‌تر، با صد تاسف، آینده‌ی را در پیش دارند که هیچ‌چیز در آن‌جا دیده نمی‌شود. اگر این بحران هر چه فربه‌تر شود، آینده‌ی نحیف‌تر را در پی خواهد داشت.

محمدآذر آذرمن