دو سال و اندی میشود که گروه طالبان، با رویکرد عقدهمندانه، خصمانه و انتقامجویانه بر مردم افغانستان حکمرانی میکند. در طی این دو سال و چند ماه و مشخصن در یک ماه گذشته که توجه رسانهها و نهادهای مدافع حقوق بشر بر جنگ بین اسراییل و حماس متمرکز هست، گروه طالبان عقدهمندانه و در مواردی انتقامجویانه دست به قتلها، باجگیری و دستگیریهای خودسرانه زدهاند و میزنند.
طالبان همزمان با به قدرت رسیدن، عفو عمومی اعلان کرده و گفتند که با هیچ کس مشکل ندارند و تمامی شهروندان، نظامیان، فعالان و خبرنگاران در امان هستند و مورد عفو قرار گرفتهاند. البته اینکه جرم این عموم که مورد عفو طالبان قرار گرفتند، چه بوده است جای بحث دارد اما بر خلاف وعده عفو عمومی در طی این مدت گروه طالبان دست به جنایتهای بیشماری زدهاند. روزانه در گوشه و کنار افغانستان دهها انسان بیگناه کشته، دستگیر، زندانی، شکنجه، توهین و تحقیر میشوند و به اجبار از جایداد آبایی شان کوچ داده میشوند.
از یک ماه بدین سو قتلهای مشکوک و دستگیریهای خودسرانه توسط گروه طالبان به شدت افزایش یافته است، گزارشها نشان میدهد که طالبان در مزار شریف، غور، کابل، دایکندی و دیگر گوشته و کنار افغانستان عقدهمندانه مرتکب قتلهای هدفمند شده اند و در استانهای بغلان، مزار، دایکندی و کابل دست به دستگیریهای خودسرانه و خصمانه زدهاند.
همین چند روز پیش بود که منابع از دستگیریِ حداقل ۶ تَن در استان بغلان در دو مرحله خبر دادند، در مورد اول یک فرد ملکی بهنام اجمل رزاقی از شهرستان نهرین دستگیر شد و چند روز بعد از این دستگیری، حداقل ۵ تَن دیگر از همین شهرستان نهرینِ استان بغلان بازداشت شدند. بر علاوه دستگیریهای خودسرانه گروه طالبان در نقاط مختلف کشور، طی یک ماه اخیر در آخرین نمونه میتوان از پریسا آزاده یاد کرد. پریسا آزاده که یک تن از زنان معترض، فعال مدافع حقون زنان و فعال مدنی است را روز چهارشنبه از مربوطات حوزه ششم امنیتی دستگیر کردهاند.
مساله دیگری که جای بحث است، نحوه دستگیری و شیوه محکومیت زندانیان توسط گروه طالبان میباشد. دستگیری یک متهم و یا مجرم در قوانین تمام کشورهای جهان مشخص و تعریف شده است. بهطور کلی میتوان گفت که برای دستگیری یک فرد متهم و یا مشکوک از سوی دولتها در قدم اول داشتن مدارک قانونی است که امکان ایراد اتهام بر فرد متهم را هموار و ممکن میکند و در مراحل بعدی نهادهای مربوطه نظر به اتهام که بر فرد متهم وارد شده است، دست به اقدام میزنند. در موارد اندک دولت با اقدام غافلگیرانه متهمان را دستگیر میکند که، همانطوری که گفتم این به اتهام و یا جرم فرد متهم بستگی دارد. شیوه طالبان برای دستگیری اما وحشیانه و غافلگیرانه است؛ افراد ملکی که مصروف زندگی روزانه خودشان میباشند، به صورت کاملن غافلگیرانه و وحشیانه خودشان در قید گروه طالبان بازمییابند، اما آنها نمیدانند که قرار است چه بلایی سرشان بیاید و اصلا در کجا زندانی میباشند و در همان ساعات اول بازداشت با لت و کوب و شکنجه همراهشان صحبت میشود.
اگر از نحوه دستگیری بگذریم، چیزی که مهم است، چرایی این دستگیریها میباشد. تعداد قریب به اکثر بازداشتها توسط گروه طالبان دلایل مشخص و معلومی ندارد، فقط کافی است متعلق به اقوام غیر پشتون باشید. دستگیریها در استانهای هزاره نشین و تاجیک نشین به خودی خود این مدعا را ثابت میکند. دو سال و چند ماه است که شهروندان هزاره در استانهای دایکندی، میدان وردک، بامیان، غور و غزنی و همچنان تاجیکها و هزارهها در پنجشیر و اندراب و بدخشان و … بدون کدام دلیل معلوم و مشخص بازداشت، زندانی، شکنجه، توهین و تحقیر شده و از آنها اخاذی میشود. در طی دو سال که طالبان در افغانستان حاکم است ما شاهد نمونههای زیادی از دستگیریهای خودسرانه طالبان در استانهایی چون دایکندی، غزنی و … بودهایم. مساله بازداشتهای خودسرانه گروه طالبان سیاستی است در جهت آزار و اذیت اقوام غیر پشتون، بلاخص هزاره و سرکوب آنها و همچنان اخاذی و زورگیری از آنها میباشد. همگی میدانیم که به بهانه ارتباط با دولت در دوران جمهوریت و داشتن سلاح، میلیونها افغانی از ساکنان استانهای هزاره نشین به زور شلاق و شکنجه جمعآوری کردند و هنوز هم در شهرستانهای میدان وردک و جاغوری و جاهای دیگر این زورگیری و اخاذی جریان دارد.
از یک ماه بدین سو در خلا توجه رسانهای که بر افغانستان حاکم است، روند دستگیریهای خودسرانه طالبان با رویکردهای جدید آغاز شده و دوام دارد. همانطوری که در بالا گفتم، اکثریت بازداشت شدگان از گروههای قومی غیر پشتون بوده و به هدف انتقام، آزار و آذیت و اخاذی صورت میگرفت اما در این یک ماه تفاوت قابل محسوس در بازداشتها فهم میشود؛ بیشتر بازداشتها که طی یک ماه گذشته اتفاق افتاده، کاملا گنگ و نامفهوم است. بازداشتهایی که در استان بغلان اتفاق افتاد هنوز که هنوز است حتا هویت آنها در حالهای از ابهام ماند و مشخص نشد. این بازداشتها همزمان است با ورود هزاران مهاجر بیگانه به مناطق شمالی افغانستان. طوری که معلوم میشود این بازداشتها شروع سرکوب جدید ساکنان مناطق شمالی و مرکزی افغانستان است. این سرکوب به منظور ایجاد ترس و وحشت و به این دلیل این پیاده و اجرا میشود که طالبان بتوانند در تاریکی و سکوت مهاجرین بیگانه را بدون اعتراض و برخورد ساکنان این مناطق، در سرزمینهای اقوام غیر پشتون جابجا کنند.
و همچنان طالبان با نگه داشتن زنان معترض در زندانها و در ادامه سرکوب جنبشهای اعتراضی زنان علیه طالبان، در یک اقدام کاملا خصمانه زن معترض دیگری که متعلق به قوم هزاره است را دستگیر کردهاند. پری ( پریسا آزاده) روز چهارشنبه توسط استخبارات گروه طالبان بازداشت شده است. طالبان بعد از دستگیری پریسا آزاده با تهدید تمام راههای ارتباط با خانواده وی را نیز ناممکن کردهاند. معلوم نیست که پریسا آزاده در کجا و تحت چه شرایطی زندانی میباشد. حتا از سلامتی او نیز خبری در دست نیست. همانگونه که نصیر احمد فایق، نماینده افغانستان در سازمان ملل، گفته است، این اقدام طالبان در مغایرت با ارزشهای فرهنگی و نقض اولیه حقوق بشر میباشد.